انتهای کوچه حاج رضا، بنبست کربلایی علی مسیو، خانه موزه علی مسیو! این تنها نام و نشان از رهبر فکری مشروطهخواهان آذربایجان است؛ خانهای که در خیابان ارتش جنوبی و منطقه تاریخی تبریز قرار گرفته است.
چندان بزرگ نیست! با معماری خاص و مبهم، از در کوچک خانه که وارد میشوید، از سمت راست به اتاقهای بالا پله میخورد و مستقیم به یک حیاط کوچک وارد میشوید و سمت چپ حیاطی کمیبزرگتر به شما سلام خواهد داد.
چهار طرف حیاط را ساختمان در بر گرفته است و معماری آن به گونهای مبهم و پیچیده است که بههیچعنوان نمیتوان گفت شبیه خانههای قدیمیآن زمان است.
این خانه تاریخی که معماری آن به دوران قاجار باز میگردد، در تاریخ ۱۲ مرداد سال ۱۳۸۲ به ثبت ملی رسید و حدود ۱۰ سال پس از آن، یعنی در سال ۱۳۹۱ توسط شهرداری تبریز خریداری شد و با نام مرکز غیبی تبریز یا خانه- موزه علی مسیو با بهنمایشگذاشتن آثار بهجایمانده از دوران مشروطه مانند سلاح، عکس و اسناد تاریخی پذیرای بازدیدکنندگان است.
این خانه که در حال حاضر بخشی از تاریخ مشروطه را زنده نگه داشته است به یکی از موزههای مهم برای معرفی فرهنگ و تاریخ مردم تبریز بدل شده و هر ساله هزاران گردشگر از آن بازدید میکنند.
در میان تاریخنگاران، این خانه که به «کربلایی علی مسیو» رهبر فکری مشروطهخواهان آذربایجان منسوب است، بهعنوان منزل دوم علی مسیو شناخته میشود.
کربلایی علی مسیو تاجری تبریزیالاصل بوده که به کشورهای اروپایی بهویژه کشور فرانسه سفرهای بسیار داشته و به همین دلیل «مسیو» کنیهاش شده است. مقایسه خانههای اعیان و اشراف هم عصرش، با مساحت کوچک این خانه و معماری خاصش که شبیه خانههای اعیانی آن زمان نیست، این گمانه را که آنجا خانه دوم علی مسیو بوده، تقویت میکند؛ اما واقعیت این است که اینجا محلی مخفی بوده، برای اینکه تصمیمات مخفیانه مشروطهخواهان آنجا گرفته شود.
هنگام مرمت، زیرزمینهایی از این خانه کشف شد که به کوچههای پشتی راه داشت و همچنین اصطبلی مخفی برای نگهداری اسبها وجود داشت تا در صورت کشف مکان جلسه، با اسب بتوانند فرار کنند. تجربه سفرهای اروپایی علی مسیو و شمّ سیاسی او، کرده چنین بنایی را محقق کرده بود و بعدها این مکان با نام «مرکز غیبی تبریز» شهرت یافت. برخی محققان گمانهزنیهایی دارند که با توجه به وجودنداشتن هیچ نشان و اثری از علی مسیو جز همین خانه، او اصلا در تبریز سکونت نداشته و محل سکونت اصلیاش استانبول یا فرانسه بوده و در جریان مشروطه به تبریز آمده تا در این جریان رهبری فکری داشته باشد.
رهبر فکری مشروطهخواهان آذربایجان سه پسر به نامهای حاجیخان، حسن و غدیر داشت که پسر بزرگش جوانی رعنا بود و پسرهای کوچک ۱۶ و ۱۳ساله بودند. همه پسران علی مسیو در ۱۰ محرم ۱۳۳۰ قمری مصادف با ۱۰ دیماه ۱۲۹۰ شمسی در میدان قم باغی (میدان دانشسرای فعلی) به همراه ثقهالاسلام و تعدادی از مشروطهخواهان به دار آویخته شدند. در ضلع جنوبی خانه علی مسیو دیواری وجود دارد که دو شمایل در بالای آن دیوار نصب شده است. گفته میشود این شمایل به یاد دو پسر کوچک شهیدش که کم سنوسالتر بودند، ساخته و نصب شده است.
اتاقهای تودرتو و حالت غیرمرسوم بههموصلشدن قسمتهای این خانه باعث میشود کسی که برای اولینبار در آنجا قدم گذاشته، کمیگمراه شود و راه ورود و خروج را گم کند. این معماری منحصربهفرد، مرکز غیبی تبریز را از دیگر بناهای بهجامانده از آن روزگار متمایز میکند.
از مرگ علی مسیو روایتی وجود دارد که پس از انتقال ستارخان و باقرخان به تهران و در این اوضاع ناآرام وی به سفارت روس دعوت میشود؛ یعنی همان جایی که عاملان بهدارآویختن فرزندانش در ظهر عاشورا به آن منتسب بودند! گفته میشود که او پس از حضور در این سفارت با خوردن غذای مسموم جان خود را از دست میدهد؛ هرچند بعید به نظر میرسد که شخصی با درایت و سیاست علی مسیو که به مشروطهخواهان آذربایجان خط فکری میداده، به دعوت قاتل پسرانش جواب مثبت داده و از غذای مسموم آنها خورده باشد؛ ولی هیچ روایت دیگری از مرگ وی در دسترس نیست.
در همسایگی علی مسیو، خانهای به نام ختایی وجود دارد که این خانه به یکی از سران مشروطه تعلق داشت. خانواده ختایی از اعیان و اشراف تبریز بودند که در جریان مشروطه حامیمالی سردمداران و مجاهدان بودند، همه اعضای خانواده پس از شناسایی و حمله روسها به قتل رسیدند و تنها بازمانده کودکی پنجساله بود که از ترس در زیرزمین آن خانه پنهان شده بود.
وجود این دو خانه در همسایگی یکدیگر و نزدیکی آنها به خانه حیدرزاده و مجوعه خانههای تاریخی دانشکده هنر و معماری، خانه- موزه استاد شهریار، عمارت تاریخی شهرداری تبریز و چند اثر تاریخی دیگر این محدوده را به بافت پویای تاریخی تبدیل کرده است که حضور در آن نه تنها برای گردشگران بلکه برای شهروندان نیز دلچسب است.
Related posts:
گشتوگذاری در موزه مشروطه/ ندا فرشباف
ايميل: news@.ir | شماره پيامک:000 |
- نصب تصاویر سه بعدی از عمارت ساعت، در پروژه مرمتی عمارت ساعت
- برگزاری کلاس آموزشی قرآن برای کودکان در خانه سلامت شهید عبداللهی
- هرس و فرمدهی ارقام ردیفی در محدوده شهرداری منطقه ۸
- نصب و راه اندازی ۱۵ پایه چراغ روشنایی در محوطه باغ گلستان
- لکهگیری و آسفالتریزی شبانه در کوچه بیدزار
- تداوم اجرای طرح شنبه های بدون دستفروش در محدوده مرکزی شهر
- برگزاری کارگاه آموزشی حرکات اصلاحی در میدان شهید بهشتی
- بهره مندی از ظرفیت های مردمی جهت حفاظت از میراث فرهنگی استان
- بناهای قدیمی روایتگر هویت شهرها
- استاندار آذربایجان شرقی: قدردان دغدغه مندی وزیر صمت درباره شرکت مس آذربایجان هستیم
- مردم تبریز از عملیات غرورآفرین «وعده صادق» حمایت کردند
- بسات نیست؟!
- پروژه مسقف سازی یمن دوزان سرعت میگیرد
- برپایی نمایشگاه کتاب، در میدان شهید بهشتی
- آغاز ثبت نام کلاس های تندخوانی در میدان شهید بهشتی
- ثبت روزانه ی پیام های آموزش شهروندی در کانال فرهنگسرای تربیت
- برگزاری کارگاه آشپزی سوپ شیر در فرهنگسرای تربیت
- بازدید دانش آموزان مدارس تبریز از موزه بازار و مشاغل
- لکهگیری و آسفالتریزی شبانه در کوچه صلواتی و بیدزار
- آغاز عملیات عمرانی سردرب بازار حرمخانه
- طرح نهضت ملی مسکن در آذربایجانشرقی روی ریل سرعت
- کیفیت آموزش با تکریم معلمان ارتقا می یابد
- تامین هزینه حفاظت و مرمت کتیبه تاریخی اورارتویی توسط مس سونگون
- تجلیل از دکتر عظمایی به عنوان کنشگر مطرح میراثفرهنگی
- فضاسازی معابر منطقه ۸ به مناسبت فرا رسیدن روز ارتش
- فضاسازی و اطلاع رسانی ساعات جمع آوری پسماند های منازل و کسبه
- برپایی نمایشگاه دائمی صنایع دستی و هنری، در میدان شهید بهشتی
- اجرای ۱۰ برنامه فرهنگی در طول دهه کرامت، در منطقه تاریخی فرهنگی تبریز
- لکه گیری آسفالت در خیابان های امام خمینی(ره) و ارک
- آغاز عملیات جداره سازی در بلوار جمهوری اسلامی