از رموز شاعران موفّق آشنایی آنان با فرهنگ مردم از یک طرف و مجهز بودن به تکنیک خواص از سوی دیگر است. استاد آرش آزاد به رموز علمی و ادبی زمان خود نیک آشنا بود و به عنوان شاعر و ادیب ارزشمند در ادبیات معاصر ایران شهرت یافت. جنبه ای که وی را در بین یک سلسله شعرای هم دوره اش متمایز می سازد نزدیکی شاعر به زندگی مردمِ پیرامونی و انعکاسِ ایده های آنان در خلّاقیت های خود است.
آن چه که باعث شهرت شاعر گردیده طنز های گزنده ی اوست که در ادبیات معاصر به نام «طنز تلخ» معروف است. در آثارِ طنزِ شاعر نه فقط قدرت ادبی و شاعرانه وی منعکس است بلکه جهان بینی، مبانی فلسفی و اخلاقی وی هم جلوه گری می کند.
یوز دوْلارلیق لار اونا بولبول کیمی “چهچه” وورورلار بیر قیرانلیق دا بیزه سوْیلر اوزاقدان “لَن تَرانی”
تورپاغی ائیلر قیزیل هر اوزده دورد مثقال توک اولسا قویما سلمانی آلا تیغ ایله سندن کیمیانی
شاعر در برخی اشعار خود صریحاً به بیان مسائلی می پردازد که همگی بطور کلی به دور موضوع واحدی می چرخند. این موضوع اساسی همانا عبارت از مسئله تعادل فردی – اجتماعی است .شاعر نبودن عدالت اجتماعی را شدیداً مورد تنقید قرار می دهد و انسانهای ساده ای را که با دسترنج خویش زندگی می کنند تقدیر می نماید و تنبلی و طفیلی گری و ریاکاری را نکوهش می کند.
دؤرد داملا یاغیشلا نئچه کندی سئل قوپاردی گؤیدن یئره بو نازیل اولان رحمته قوربان!
قییمتلریمیز جئت کیمی سونجوقلاییر عرشه تنبللیک ایچینده بو قدر سرعته قوربان
تولیداتیمیز تکجه پلاستیک توپ اولوبدور بو علمه، بو فرهنگه، بئله صنعته قوربان
برای حراست از میراث معنوی یک ملّت شخصیّت هایی از قبیل شاعران، داستان پردازان، فیلسوفان و… از میان همان ملّت پای به میدان می گذارند تا هیجانات و دردهای مردم را به نسل های بعدی انتقال دهند و میراث معنوی مشترک آن ها را از صافی گذران تاریخ عبور دهند و راه آیندگان را روشن سازند. برای چنین کار مهمی تنها نام کسانی در تاریخ ثبت می شود که خودشان را برای چنین امر بزرگی آماده سازند.
ذهن «آرش آزاد» در شعرهایش، ذهنى پرسشگر وجستجوگراست و سعى در جستجوى مفاهیم دارد. تلاش می کند هر پدیده اى را به گونه اى دیگر ببیند و هر مؤلّفه اى را به زبان شاعرانه توضیح دهد. در میان احساسات و بیان شاعرانه او نیز گاهى در مى یابیم که شاعر دچار سرگشتگى است و این، بازتاب زندگیِ دربه دریِ اجتماعی و معیشتیِ اوست که در این حالت ها نمى تواند شکل واحدى را انتخاب کند و حتى نمى تواند از سوژه ی واحدى صحبت کند. براى همین چنین مواقعی شعرهاى بلند مى نویسد که بتواند دائماً تغییر مسیر داده و در یک شعر موضوعات متعددى را واردکند.
آن چه در شعر او هنوز به چشم مى خورد روحیه خردگرایی است که از فضاى مطالعات عمیق از ادبیات ایران و جهان در آن سال ها تاثیر مى پذیرد. شاعر با آن چه در ذهن او وارد شده و آن چه که مطالعه کرده و خوانده در یک کشمکش ذهنى به سر مى برد. نه مى توان گفت فضاى ذهنى کتابی را کاملاً مى پذیرد و نه مى توان گفت طرح جدیدى را اساس شخصیت و نگاه خود به جهان پی می ریزد. گویى راه گریزى براى او وجود ندارد جز آن که هر چه را دیده و یا تجربه کرده به زبان شعر بیان دارد. این گونه شعرهاى « آرش آزاد » تا پایان کتاب «اوخی آت یایی گیزلت» ادامه پیدا مى کند.
البته در این میان نباید کارهای غیر شعری او را اعم از ترجمه یا تصحیح متون، مقاله نویسی برای روزنامه های متفاوت، خبرنگاری، سردبیری وهزار دوندگی های بی سرانجام ، آن هم در ازای چندرغازی برای گذران خانواده، نادیده گرفت. شاعر در اینجا به پلى مبدل مى شود که آن چه را که در جهان بیرون از او وجود دارد به شعر منتقل کند. بنابراین مثلثى شکل مى گیرد که یک ضلع آن شاعر است ؛ ضلع دیگر جهان دردناک پیرامون او؛ ضلع سوم یعنى شعر، کامل کننده این وضعیت است و جایى است که شاعر خود را در پیوند با جهان خارج احساس مى کند و به آرامش می رسد. شعر برای او از خوردن نان و آب هم واجب تر است، زیرا تنها جزیره ای است که از غرقاب چرگین زندگی در آن پناه می جوید. به عبارت دیگر آرش آزاد بدون شعر معنی ندارد. و البته ماندگارترین چهره ها در تاریخ آنهایی بوده اند که هنرشان محصول تجربه ی شخصی خودشان بوده است. در ادبیات جهان از داستایوسکی و ماکسیم گورگی روسی گرفته تا جک لندن آمریکایی و تا میرزا علی اکبر صابر آذربایجانی و میرزا حسین کریمی مراغه ای خودمان شیرینکامی هنرشان را با تلخکامی زندگی جسمانی شان به دست آورده اند. و نیز در باره شاعر آسمانی حافظ آورده اند:
پدرش بهاءالدّین بر اثر فقر و پریشانی شیرازه ی زندگی خانوادگی را از هم پاشاند و خواجه در سنین کودکی خمیر گیری را پیشه کرد. از” نیمه شب بر می خاست و تا صبح خمیر می گرفت امّا دلش در هوای تعلیم در مکتب خانه ای”[۱] که در همسایگی آن ها دایر بود می سوخت. رفته رفته اراده اش برای داخل شدن در آن جا قوی تر شد تا این که با پرداخت یک ثلث از درآمدش به معلّم توانست جامه ی آرزو به تن کند. قرآن را در مکتب خانه حفظ کرد ولی هیچ توفیقی در سرودن اشعار پیدا نکرد و” دو سال مورد مضحکه ی شنوندگان قرار گرفت. یک روز رنجیده به مزار بابا کوهی رفت و در آنجا به حال خودش زار گریست. شب خوابید. در خواب بزرگی را دید که لقمه ای را را به او می خوراند و می گوید دروازه ی علوم به روی تو باز شد. صبح که برخاست این غزل را با مطلع زیر سرود :
دوش وقت سحر از غصّه نجاتم دادند وندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند. “[۲]
علیرغم دانایی و آگاهی آرش آزاد از ادبیات در بلند ترین قلّه اش، مخاطب شعر او اغلب افراد ساده ی جامعه هستند. او مى خواهد حرفهایى بزند که از پیچیدگى خاصى برخوردار نیستند بلکه معنا و مفهوم ساده اى را مى رسانند.
دیجیتالی گلیب، دئییر، بئش – آلتی مین کانالی وار گئجه – گونوز کسیلمه ییر آراسی ماهواره نین
نه قدر اولسا مبتذل، تحمّل ائیله رم، ولی اولور سیاسی چوخ زامان اداسی ماهواره نین[۳]
استاد آرش آزاد در زمینه ی شعر و شاعری به دلیل مطالعات و تحقیقات ادبی در زمینه های مختلف ادبیات، به اسلوب جدیدی از شعر توفیق یافت و چنان ویژگى هایى به دست آورد که با این طریق به موفقیت در میان عامه مردم مى رسد؛ چرا که آن چه شاعران مى توانند با آن ارتباط برقرار کنند فضاى شعرى است که حلقه هاى ارتباطى با شعر کلاسیک داشته باشد و طنز نه تنها حلقه هاى ارتباط با شعر کلاسیک است بلکه همچون وزن، مردم به شکل علامت، آن را همراه ضرورى شعر مى دانند.
مسئله دراینجا است که در فضای طنز شرایط مقبولیت به سرعت ایجاد مى شود و با سرعت بسیار زیادى زبان وادبیات زبانى خاص خود را خلق مى کند. اما این زبان به بخش کوتاهى از تاریخ مربوط مى شود و با تغییر آن شرایط زبان هم به سرعت تغییر مى کند. در نتیجه چنین ادبیاتی برای ادوار بعدی دچار درد تنهایى مى شود؛ در این میان شاعرانى که با فاصله گرفتن از زبان و کلمات ویژه ی روز و پرداختن به مفاهیم هنری، شعر مى سرایند طبیعتاً شعرشان کمتر دچار فراموشى مى شود. و آرش از چنین شگردی استادانه بهره برده است.
آرش آزاد از جمله شاعرانى است که توانست در همان آغاز شاعرى به زبان خاص خود برسد. به وجود آمدن یک زبان که تحت تاثیر کسى نباشد کمک بسیارى به اوکرد تا بتواند شاعرى مستقل باقى بماند و به دنبال مسائل دیگرى در شعر باشد.
تبریز در ادوار تاریخی همواره صاحب سبک بوده است. سبک تبریز چه در نقاشی و خط و چه در شعر و داستان و سایر هنر ها نه تنها یکی از قطب های کشور، بلکه گاهی محور توجه جهانیان بوده است. شعر استاد آرش آزاد به عنوان تداوم سبک تبریز در عرصه ی هنر کلامی باقی خواهد ماند.
ص. رحمانی خیاوی
ايميل: news@.ir | شماره پيامک:000 |
- بهره مندی از ظرفیت های مردمی جهت حفاظت از میراث فرهنگی استان
- بناهای قدیمی روایتگر هویت شهرها
- استاندار آذربایجان شرقی: قدردان دغدغه مندی وزیر صمت درباره شرکت مس آذربایجان هستیم
- مردم تبریز از عملیات غرورآفرین «وعده صادق» حمایت کردند
- بسات نیست؟!
- پروژه مسقف سازی یمن دوزان سرعت میگیرد
- برپایی نمایشگاه کتاب، در میدان شهید بهشتی
- آغاز ثبت نام کلاس های تندخوانی در میدان شهید بهشتی
- ثبت روزانه ی پیام های آموزش شهروندی در کانال فرهنگسرای تربیت
- برگزاری کارگاه آشپزی سوپ شیر در فرهنگسرای تربیت
- بازدید دانش آموزان مدارس تبریز از موزه بازار و مشاغل
- لکهگیری و آسفالتریزی شبانه در کوچه صلواتی و بیدزار
- آغاز عملیات عمرانی سردرب بازار حرمخانه
- طرح نهضت ملی مسکن در آذربایجانشرقی روی ریل سرعت
- کیفیت آموزش با تکریم معلمان ارتقا می یابد
- تامین هزینه حفاظت و مرمت کتیبه تاریخی اورارتویی توسط مس سونگون
- تجلیل از دکتر عظمایی به عنوان کنشگر مطرح میراثفرهنگی
- فضاسازی معابر منطقه ۸ به مناسبت فرا رسیدن روز ارتش
- فضاسازی و اطلاع رسانی ساعات جمع آوری پسماند های منازل و کسبه
- برپایی نمایشگاه دائمی صنایع دستی و هنری، در میدان شهید بهشتی
- اجرای ۱۰ برنامه فرهنگی در طول دهه کرامت، در منطقه تاریخی فرهنگی تبریز
- لکه گیری آسفالت در خیابان های امام خمینی(ره) و ارک
- آغاز عملیات جداره سازی در بلوار جمهوری اسلامی
- بازدید شهردار منطقه ۸ از مدرسه علوم دینی صادقیه
- افزایش ۲۴درصدی ارزش صادرات از گمرک جلفا
- کندوان پنجمین روستای پربازدید ایران
- گرهگشایی از ترافیک تبریز با مسیرگشایی معابر
- آغاز عملیات کفسازی پیاده رو ها در خیابان رضانژاد
- جوشکاری و رفع خطر درپوشهای فاضلاب و نرده ها در معابر شهرداری منطقه ۸
- برگزاری کارگاه آموزشی حرکات اصلاحی